آ سه آنآ سه آن یکی از اصطلاحات تجارت بین‌الملل است و مجموعه‌ای از ۱۰ کشور واقع در جنوب شرقی آسیا است که برای توسعه اقتصادی، برقراری ثبات سیاسی کشورهای عضو انجمن و ثبات منطقه تلاش می‌کنند. این انجمن در ۸ آگوست سال ۱۹۶۷ توسط تایلند، سنگاپور، فیلیپین، مالزی و اندونزی شکل گرفت، سپس کشورهای ویتنام، میانمار، لائوس، کامبوج و برونئی نیز به آن پیوستند. آ سه آن علاوه بر رشد سیاسی و اقتصادی، بر پیشرفت‌های اجتماعی، تکامل روابط اجتماعی-فرهنگی بین کشورهای عضو و تعیین راهبردهایی برای حل مشکلات منطقه نیز تأکید دارد. ۱ - تعریفاتحادیه ملل جنوب شرق آسیا معروف به آ سه آن (ASEAN) مخفف Association of Southeast Asia Nation است که در جامعه جنوب شرقی آسیا با مشارکت مالزی، تایلند و فیلیپین در ژوئیه ۱۹۶۱ به‌منظور توسعه همکاری‌های اقتصادی و فرهنگی میان اعضا به‌وجود آمد. از آنجا که تایلند و فیلیپین عضو سیتو و مالزی هم عضو پیمان دفاعی بریتانیا بود، هریک از دولت‌های عضو اتحادیه، به‌نوعی با قدرت‌های غربی پیوند داشته و این امر نهایتا منجر به بروز اختلافات سیاسی میان اعضا شد و عملا فعالیت اتحادیه مذکور را متوقف نمود. پس از برکناری سورکانو توسط سوهارتو از حکومت در اندونزی بسیاری از اختلافات میان کشورهای اندونزی، مالزی، تایلند، فیلیپین و سنگاپور از بین رفت و و این کشورها برآن شدند تا برای مقابله با گسترش و رواج ایده‌ها و ایدئولوژی‌های کمونیستی رایج در چین و ویتنام به مشارکت با یکدیگر پرداخته و اتحادیه‌ای را تشکیل دهند. بر این اساس با صدور اعلامیه بانکوک در ۸ آگوست ۱۹۶۷ از سوی پنج کشور اندونزی، مالزی، فیلیپین، تایلند و سنگاپور، اتحادیه ملل جنوب شرقی آسیا در منطقه تشکیل گردید. در ادامه با پیوستن برونئی دارالسلام (۸ ژانویه ۱۹۸۴)، ویتنام (۲۸ جولای ۱۹۹۵)، لائوس و میانمار (۲۳ ژولای ۱۹۹۷) و کامبوج (۳۰ آپریل ۱۹۹۹) به این اتحادیه، هم‌اکنون آ سه آن دارای ده عضو است. آسه آن پس از آمریکا، ژاپن و اتحادیه اروپا چهارمین منطقه قدرتمند تجاری در جهان محسوب می‌شود. [۱]
تک روستا، علی، سازمان‌های پولی، مالی و اقتصادی بین‌المللی، تهران، دانشکده علوم اقتصادی، ۱۳۸۷، چاپ اول، ص۱۳۱-۱۳۹.
همکاری کشورهای عضو آ سه آن، در زمینه‌های صنعتی، تجاری، سرمایه‌گذاری‌های مشترک، امور مالی و بانکداری، کشاورزی، انرژی، تکنولوژی و تحقیقات مشترک، آموزش و پرورش، توسعه اجتماعی، جهانگردی، امور فرهنگی و حمل و نقل و ارتباطات است. [۲]
تک روستا، علی، سازمان‌های پولی، مالی و اقتصادی بین‌المللی، تهران، دانشکده علوم اقتصادی، ۱۳۸۷، چاپ اول، ص۱۳۵-۱۳۸.
۲ - اهدافتشکیل این اتحادیه اهدافی را دنبال می‌کند که از جمله آن به موارد زیر می‌توان اشاره کرد: [۳]
ابراهیمی‌نژاد، مهدی، سازمان‌های مالی و پولی بین‌المللی، تهران، سمت، ۱۳۸۷، چاپ ششم، ص۲۴۹.
۱: تسریع رشد و توسعه منطقه از طریق مشارکت همگانی کشورهای عضو؛ ۲: تضمین صلح و ثبات منطقه؛ ۳: همکاری‌های گسترده در زمینه‌های اقتصادی؛ ۴: گسترش همکاری‌ها در زمینه فنی و تحقیقات؛ ۵: افزایش سطح بخش‌های کشاورزی، حمل و نقل و صنایع کشورهای عضو. ۳ - تشکیلاتارکان اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا عبارتند از: [۴]
آشنایی با اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا (آسه آن)، بررسی‌های بازرگانی، ۱۳۸۰، شماره۱۶۳، ص۵۳-۵۴.
۱. اجلاس سران؛ بالاترین مرجع مدیریتی اتحادیه ملل جنوب شرق آسیا، اجلاس سران کشورهای عضو است. در سال ۱۹۹۲ توافق شد که این اجلاس هر سه سال یک‌بار با حضور سران دول برگزار شود. ۲. اجلاس وزیران؛ اجلاس وزیران آ سه آن با حضور وزیران امور خارجه کشورهای عضو، به‌طور سالانه و هر سال در یکی از کشورهای عضو برگزار می‌شود. ۳. کمیته دائمی؛ تشکیل جلسات این کمیته به‌طور معمول هر دو ماه یک بار می‌باشد که شامل وزیران امور خارجه کشور میزبان و سفرای دیگر کشورهای عضو در همان کشور می‌باشد. ۴. دبیرخانه؛ دبیرخانه اصلی آ سه آن در جاکارتا پایتخت‌اندونزی در سال ۱۹۷۶ تاسیس شد؛ که به‌منزله بدنه اصلی هماهنگ‌کننده فعالیت‌های آ سه آن است و دبیر کل آن برای مدت ۵ سال تعیین می‌شود. ۵. کمیته‌ها و اجلاس مقام‌های ارشد؛ اجلاس وزیران معمولا از طریق سه کمیته‌ی فرهنگ و اطلاعات، علوم و فناوری و توسعه اجتماعی هماهنگ و برگزار می‌شود. همکاری سیاسی اعضای اتحادیه در اجلاس مقام‌های ارشد سیاست‌گذاری و هماهنگ می‌شود. ۴ - سایر نشستهابهجز اجلاس و نشست‌های رسمی در سطح سران دولت‌ها و وزرای کشورها، نشست‌های دیگری نیز در آ سه آن صورت می‌گیرد. [۵]
موسی‌زاده، رضا، سازمان‌های بین‌المللی، تهران، میزان، ۱۳۸۸، چاپ دهم، ص۳۳۰-۳۳۱.
- مجمع منطقه‌ای آ سه آن: این مجمع متشکل از ۲۷ عضو (۱۰ کشور عضو به اضافه استرالیا، بنگلادش، کانادا، چین، ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، هند، ژاپن، کره جنوبی، کره شمالی، مغولستان، پاکستان، زلاندنو، روسیه، پاپو آگینه نو، تیمور شرقی و سریلانکا) بوده و از سال ۱۹۹۴ آغاز به‌کار کرده است. هدف این مجمع گسترش گفتگوهای چندجانبه در منطقه آسیا-اقیانوسیه و توسعه همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف است. - نشست آسیا - اروپا: یک فرایند گفتگوهای غیررسمی بین آ سه آن و اتحادیه اروپا است که از سال ۱۹۹۶ شروع شده است. - آ سه آن به اضافه سه: گفتگوهایی که بین مقامات دولت‌های عضو آ سه آن و سه کشور چین، ژاپن و کره جنوبی که در حاشیه هر اجلاس سران آ سه آن به‌منظور بهبود روابط بین دولت‌های عضو آ سه آن و سه کشور فوق برگزار می‌شود. - اجلاس آ سه آن - روسیه: رهبران دولت‌های عضو آ سه آن و رئیس جمهور روسیه هر ساله در طی یک نشست، به تبادل نظر و گفتگو پیرامون موضوعات فیمابین می‌پردازند. - اجلاس آسیای شرقی: مجمعی است کاملا آسیایی که سالانه توسط ۱۶ کشور شرق آسیا و منطقه آ سه آن برگزار می‌گردد. روسیه از سال ۲۰۰۵ درخواست شرکت در این اجلاس را مطرح کرده است و هم اکنون به‌عنوان عضو ناظر در این اجلاس شرکت می‌کند. - نشست آ سه آن-سر: گفتگوهایی که بین مقامات دولت‌های عضو آ سه آن و استرالیا و زلاندنو برگزار می‌شود. ۵ - روابط خارجی آ سه آناتحادیه اروپا؛ در مارس ۱۹۸۰ یک توافق‌نامه همکاری بین کشورهای عضو آ سه آن و جامعه اروپا امضا شد. هدف از انعقاد این توافق‌نامه، تحکیم روابط تجاری موجود و افزایش همکاری در محورهای علمی و کشاورزی بود. جمهوری خلق چین؛ تلاش برای بهبود روابط مشورتی بین آ سه آن و چین در سال ۱۹۹۳ آغاز شد و متعاقب آن، کمیته‌های مشترکی در مورد همکاری اقتصادی و تجاری و همچنین همکاری علمی و فنّی تشکیل دادند. روابط بین دو طرف با اعلام حمایت چین از توسعه آ سه آن در سال ۱۹۹۷ تحکیم بیشتری یافت. ژاپن؛ اجلاس آ سه آن و ژاپن در سال ۱۹۹۷ برای بحث در زمینه‌های تجارت، سرمایه‌گذاری، انتقال فناوری و افزایش مساعدت برگزار شد. استرالیا؛ به‌موجب برنامه همکاری اقتصادی استرالیا و آ سه آن، استرلیا فعالیت‌های آ سه آن را مورد حمایت مالی قرار داد و مبادرت به تشکیل شورای بازرگانی مشترک در سال ۱۹۸۰ کرد. زلاندنو؛ روابط همکاری با زلاندنو بر مبنای برنامه ارتباط بین نهادی و برنامه افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری استوار بود و به‌موجب آن کمک‌های مالی متوجه توسعه جنگل‌ها، فناوری تولید لبنیات و مدیریت دامپزشکی بود و در نوامبر ۱۹۹۳ کمیته مدیریت زلاندنو و آ سه آن به‌منظور نظارت بر اجرای طرح‌های همکاری آغاز به‌کار کرد. ایالات متحده؛ آ سه آن و آمریکا در سال ۱۹۹۰ یک گروه مشترک کاری تشکیل دادند که هدف آن بررسی روابط اقتصادی بین آ سه آن با آمریکا و همچنین شناسایی و تعیین برنامه‌هایی بود که به‌موجب آن‌ها مناسبات اقتصادی می‌توانست تقویت شود. با تشکیل مجمع امنیت منطقه‌ای آ سه آن مقام‌های بلندپایه آمریکایی در ژوئیه ۱۹۹۴ با وزیران خارجه کشورهای عضو آ سه آن ملاقات کردند و این نشست را اقدام مثبتی برای برقراری ثبات در جنوب شرق آسیا دانستند. کانادا: طرح‌های همکاری آ سه آن و کانادا شامل فناوری شیلات، صنایع مخابراتی، بهره‌گیری از انرژی خورشیدی و یک مرکز کاشت درختان جنگلی می‌باشد. کره جنوبی: کره در ژوئیه ۱۹۹۱ به‌عنوان "شریک در گفتگو" مورد پذیرش آ سه آن قرار گرفت و در دسامبر همان سال، اتاق بازرگانی مشترک آ سه آن و کره تشکیل شد. طرح‌های همکاری در خلال سال ۱۹۹۵ در ارتباط با توسعه منابع انسانی، علوم و فناوری، توسعه کشاورزی و تجارت و سیاست‌های سرمایه‌گذاری به اجرا درآمدند. [۶]
آقایی، سیدداوود، سازمان‌های بین‌المللی، تهران، نسل نیکان، ۱۳۸۳، چاپ سوم، ص۳۳۰-۳۴۰.
[۷]
آشنایی با اتحادیه کشورهای جنوب شرقی آسیا (آسه آن)، پیشین، ص۵۶-۵۹.
۶ - موافقت‌نامه افتا (AFTA)افتا (ASEAN Free Trade Area) موافقت‌نامه‌ای است که بین دولت‌های عضو آ سه آن که در ۲۸ ژوئیه ۱۹۹۲ در سنگاپور در زمینه کاهش تعرفه‌های تجاری و گمرکی به امضای مقامات کشورهای عضو رسید. در هنگام امضای این موافقت‌نامه، آ سه آن شامل ۶ عضو (مالزی، اندونزی، سنگاپور، تایلند، فیلیپین و برونئی دارالسلام) بوده است و ۴ عضو دیگر که در سال‌های بعد به آن پیوستند (ویتنام، میانمار، لائوس و کامبوج)، همه تعهدات معاهده افتا را به‌طور کامل قبول نکرده و فقط بخشی از آن‌را پذیرفته‌اند. ۷ - بحران آسیای جنوب شرقیدوره طلایی رشد اقتصادی این کشورها از پیمان پلازا در سال ۱۹۸۵ آغاز شد. در آن زمان ارزش همه ارزهای آسیایی به‌طور رسمی و غیررسمی به دلار تثبیت شد. با کاهش نرخ برابری دلار بین سال‌های ۱۹۸۵-۱۹۹۴ صادرات این کشورها که به‌تدریج به طرف کالاهای صنعتی با ارزش‌تر مانند صنایع الکترونیک و نیمه رساناها رفته بود، افزایش یافت. در سال ۱۹۹۵ بر اثر توانمندی تدریجی اقتصادی آمریکا و از بین رفتن پیمان پلازا، افزایش نرخ برابری دلار به ین، به گران شدن صادرات آسیای جنوب شرقی آسیا و در نتیجه بحران تجاری آن کشورها در سال ۱۹۹۶ انجامید؛ به‌طوری‌که رشد این کشورها در سطح ۴ درصد متوقف شد. تداوم بحران تجاری زمینه‌ساز بروز بحران پولی تایلند در ژوئیه ۱۹۹۷ شد. پس از کاهش ارزش پول تایلند، فقدان برنامه‌ریزی مشترک بین اعضای آ سه آن به‌ویژه بین‌اندونزی، مالزی و فیلیپین و وجود نرخ ارز ثابت و قادر نبودن بانک‌های مرکزی کشورهای مذکور، باعث شد تا این بحران پا را از اعضای آ سه آن و کشورهای جنوب شرق آسیا فراتر گذاشته و حتی کشوری همچون کره جنوبی را در آستانه ورشکستگی قرار بدهد. بحران اقتصادی آسیای جنوب شرقی از مجموعه عواملی به‌وجود آمد که در گذر زمان شکل گرفته‌اند: [۸]
ابراهیمی‌نژاد، مهدی، سازمان‌های مالی و پولی بین‌المللی، تهران، سمت، ۱۳۸۷، چاپ ششم، ص۲۵۰-۲۵۷.
۱. استفاده از نظام نرخ ارز ثابت؛ ۲. کاهش ارزش پول چین و افزایش ارزش دلار؛ ۳. آزادسازی تحرّک سرمایه و کسری حساب جاری؛ ۴. ضعف نظام مالی و عملکرد نامناسب بانک‌ها و مؤسسات مالی در اعطای وام و وام‌گیری؛ ۵. سرمایه‌گذاری بیش از حد ظرفیت اقتصادی؛ ۶. رقابت چین و ژاپن با کشورهای آسیای جنوب شرقی؛ ۷. تضعیف قدرت رقابت و کاهش توان صادراتی کشورهای آسیای جنوب شرقی ۸. گسترش سفته‌بازی ارز؛ ۹. ورشکستگی شرکت‌ها و ایجاد جو بی‌اعتمادی در میان سرمایه‌گذاران؛ ۱۰. سرعت منطقه‌ای شدن فعالیت‌های اقتصادی در آسیا و سرایت بحران به همه کشورهای منطقه؛ ۱۱. غفلت سیاست‌گذاران و ضعف بانک‌های مرکزی کشورها در هنگام مقابله با بحران؛ ۱۲. سیاست‌های تعدیلی صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی. ۸ - پانویس
۹ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «آ سه آن ASEAN»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۹/۰۳/۰۳. رده‌های این صفحه : انجمن ملل آسیای جنوب شرقی | تجارت بین‌الملل | توسعه اقتصادی | رشد اقتصادی | سرمایه‌گذاری | نظام سرمایه‌داری | واژگان اقتصادی
|